Het ontsluiten van het potentieel van beroepsonderwijs en -opleiding met generatieve AI: een DIRECTE aanpak voor digitale paraatheid
Generatieve Kunstmatige Intelligentie (GenAI) verandert het onderwijs in rap tempo – en het beroepsonderwijs (MBO) vormt daarop geen uitzondering. Tools zoals ChatGPT, DALL·E en Copilot worden steeds vaker gebruikt door zowel leerlingen als docenten. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 60% van de leerlingen in het hoger onderwijs GenAI al heeft gebruikt voor het samenvatten van teksten, het genereren van ideeën, het voltooien van opdrachten of het verkennen van carrièremogelijkheden. Docenten gebruiken AI voor lesplanning, gepersonaliseerde feedback, toetsontwerp en het aanpassen van content.
Deze brede acceptatie leidt tot gedragsveranderingen in de klas. Leerlingen worden autonomer en onderzoekender in hun aanpak van leertaken. Tegelijkertijd navigeren docenten in nieuwe rollen als facilitators van kritisch denken en verantwoord AI-gebruik. Voor het beroepsonderwijs – waar leren praktisch, vaardigheidsgericht en contextspecifiek is – introduceert GenAI zowel waardevolle tools als complexe uitdagingen.
Enerzijds zou GenAI het leren kunnen verbeteren door middel van simulaties, procesautomatisering of AI-ondersteund projectwerk. Anderzijds bestaat het risico dat het beroepstaken te veel vereenvoudigt of het praktische leren vermindert als het niet zorgvuldig wordt geïmplementeerd. Ethische kwesties zoals auteurschap, transparantie, dataprivacy en digitale ongelijkheid vereisen ook nauwlettend toezicht.
Als antwoord op deze opkomende behoeften is het DIRECT-project (Digital Readiness of VET Providers for the Uptake of Emerging Technologies) gelanceerd om mbo-instellingen in heel Europa te ondersteunen. DIRECT, medegefinancierd door het Erasmus+-programma en momenteel in de opstartfase, heeft als doel mbo-centra te helpen hun digitale volwassenheid te beoordelen, institutionele strategieën te ontwikkelen en zich voor te bereiden op de pedagogische integratie van technologieën zoals GenAI.
Centraal in DIRECT staat het besef dat GenAI niet alleen technisch, maar ook pedagogisch en ethisch geïntegreerd moet worden. Het project zal instellingen aanzetten tot reflectie op belangrijke vragen: Zijn onze docenten getraind in verantwoord gebruik van GenAI? Begrijpen onze studenten de implicaties van door AI gegenereerde content? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat digitale innovatie de kerncompetenties van het beroepsonderwijs versterkt en niet vervangt?
In plaats van specifieke tools te promoten, zal DIRECT zich richten op het opbouwen van systematische digitale paraatheid. Het zal een zelfevaluatiekader, beleidsrichtlijnen en middelen voor capaciteitsopbouw bieden ter ondersteuning van een gestructureerde digitale transitie voor aanbieders van beroepsonderwijs en -opleiding.
Politeknika Txorierri, een van de projectpartners, zal de tools en methodologieën van DIRECT in de komende fasen implementeren. Als vooruitstrevend MBO-centrum met een sterke focus op innovatie, zal Politeknika Txorierri onderzoeken hoe GenAI haar strategische doelen, waaronder gepersonaliseerde leertrajecten, duurzaamheidsonderwijs en ondernemerschapsontwikkeling, kan ondersteunen.
Naarmate GenAI zich verder ontwikkelt, zorgt het DIRECT-project ervoor dat de MBO-sector zich niet alleen bewust is van deze veranderingen, maar zich ook actief voorbereidt om deze vorm te geven.
